فریزر آزمایشگاهی چیست ؟

 

• کمپرسور (Compressor)

فرآیند سرمایش با کمپرسور آغاز می‌شود. کمپرسور، گاز مبرد (مانند فریون) را فشرده کرده و آن را به حالت پرفشار و دمای بالا در می‌آورد.

• کندانسور (Condenser)

گاز پرفشار و داغ وارد کندانسور می‌شود و در آنجا با انتقال گرما به محیط اطراف، سرد شده و به مایع پرفشار تبدیل می‌شود.

• شیر انبساط (Expansion Valve)

مایع پرفشار از طریق شیر انبساط عبور می‌کند. این مرحله باعث کاهش سریع فشار مبرد شده و در نتیجه، مبرد به‌شدت سرد می‌شود.

• اواپراتور (Evaporator)

مبرد سرد وارد اواپراتور می‌شود که در داخل فضای نگهداری فریزر قرار دارد. در این مرحله، مبرد با جذب گرمای داخل فریزر تبخیر می‌شود و در نتیجه، دمای فضای داخلی کاهش پیدا می‌کند.

• فن (Fan)

فن، هوای سرد را در داخل فریزر به گردش در می‌آورد تا دمای یکنواخت در سراسر محفظه نگهداری حفظ شود.

• سیستم کنترل دما

فریزرهای آزمایشگاهی دارای سیستم کنترل دمای دقیق هستند که به‌صورت مداوم دمای داخلی را پایش می‌کند. در صورت انحراف دما از مقدار تعیین‌شده، سیستم به‌طور خودکار کمپرسور را فعال می‌کند تا دما به حالت ایده‌آل بازگردد.

مهندس سهرابی، کارشناس تجهیزات آزمایشگاهی:
«وقتی بحث انتخاب فریزر آزمایشگاهی پیش میاد، مهم‌ترین نکته برای من پایداری دما در طول زمان هست. چون خیلی از نمونه‌هایی که نگهداری می‌کنیم، مثل واکسن یا کشت سلولی، به کوچک‌ترین نوسان دما حساس هستن. بعد از اون هم وجود سیستم هشدار قابل‌اعتماد و پشتیبانی برند در ایران برام خیلی مهمه.»

• سیستم هشدار (Alarm system)

بسیاری از فریزرهای آزمایشگاهی مجهز به سیستم هشدار هستند تا در صورت نوسانات دما، قطع برق یا خطاهای دیگر، کاربران را مطلع کنند و از آسیب به نمونه‌ها جلوگیری شود.

• عایق بندی (Insulation)

این فریزرها معمولاً دارای عایق حرارتی قوی هستند تا تبادل گرمایی بین داخل و خارج دستگاه به حداقل برسد و دمای داخلی پایدار بماند. طبق گفته‌ی سایت phchd :

the refrigeration system removes heat from the interior of the freezer, allowing it to maintain and control low temperatures for the storage of sensitive materials in laboratory settings. The precise control of temperature is essential to ensure the viability and integrity of biological samples, chemicals, and other research materials stored in the laboratory freezer.

ترجمه: در مجموع، فریزر آزمایشگاهی با این سیستم منسجم می‌تواند با خروج گرما از داخل فریزر، دماهای پایین و کنترل‌شده‌ای را فراهم کند که برای نگهداری ایمن نمونه‌های زیستی، مواد شیمیایی و سایر اقلام تحقیقاتی حساس ضروری است.

کاربرد فریزرهای آزمایشگاهی

• نگهداری محصولات و نمونه‌های زیستی

فریزرها و یخچال-فریزرهای آزمایشگاهی به‌طور ویژه برای نگهداری طولانی‌مدت نمونه‌های زیستی طراحی شده‌اند. این تجهیزات امکان ذخیره‌سازی ایمن و پایدار موادی مانند سلول‌های بنیادی، واکسن‌ها، آنزیم‌ها، کشت‌های میکروبی، رده‌های سلولی و بافت‌ها را فراهم می‌کنند. فریزرهای مورد استفاده در بانک خون و بیمارستان‌ها نیز نقش مهمی در حفظ زنجیره سرد دارند. این زنجیره سرد برای نگهداری مؤثر واکسن‌ها و داروها در آزمایشگاه‌ها، داروخانه‌ها و مراکز درمانی حیاتی است و از افت کیفیت یا فساد نمونه‌ها جلوگیری می‌کند.

• نگهداری انجمادی سلول‌های پستانداران

نگهداری انجمادی  (Cryopreservation)به‌طور گسترده و روتین در تحقیقات دانشگاهی، صنعتی و بالینی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش عمدتاً برای ذخیره‌سازی بلندمدت سلول‌های بنیادی پرتوان، اسپرم، جنین و رده‌های سلولی رایج کاربرد دارد. علاوه بر این، از تکنیک‌های نگهداری انجمادی برای انجماد سلول‌ها یا اندامک‌ها، جراحی انجمادی (Cryosurgery)، علوم غذایی، بیوشیمی، زیست‌شناسی مولکولی، بوم‌شناسی  (ecology) و سایر کاربردهای آزمایشگاهی مرتبط با حیوانات مانند لقاح آزمایشگاهی (IVF)، تلقیح مصنوعی و پیوند مغز استخوان نیز استفاده می‌شود. در فرآیند نگهداری انجمادی سلول‌های پستانداران، برای جلوگیری از یخ‌زدگی و تشکیل کریستال‌های یخ در بافت‌ها و نمونه‌های زیستی، معمولاً از مواد محافظ انجمادی  (CPA) استفاده می‌شود. دو مورد از پرکاربردترین این مواد گلیسرول و دی‌متیل‌سولفوکسید هستند که با کاهش دمای انجماد، به حفظ ساختار سلولی کمک می‌کنند. با این حال، مطالعات جدید نشان داده‌اند که می‌توان بدون استفاده از CPA نیز از سلول‌ها در دمای بسیار پایین نگهداری کرد. به‌عنوان مثال، آکیاما و همکاران (۲۰۱۹) در یک پژوهش نوآورانه، روشی به نام “انجماد فوق‌العاده سریع” (Super Flash Freezing) یا (SFF) را معرفی کردند. در این روش از چاپ سلولی به روش جوهرافشان برای ایجاد سردسازی بسیار سریع استفاده می‌شود، به‌طوری که سلول‌ها بدون نیاز به مواد محافظ، سالم و پایدار باقی می‌مانند. این تکنولوژی می‌تواند گامی بزرگ در بهینه‌سازی نگهداری انجمادی سلول‌های بنیادی، اسپرم، جنین و رده‌های سلولی معمول در مراکز تحقیقاتی و درمانی باشد. جمع بندی فریزر آزمایشگاهی یکی از تجهیزات کلیدی در مراکز تحقیقاتی، پزشکی و داروسازی است که با حفظ دمای بسیار پایین و پایدار، امکان نگهداری ایمن نمونه‌های زیستی، مواد شیمیایی حساس و کشت‌های سلولی را فراهم می‌کند. این فریزرها با سیستم تبرید دقیق، عایق حرارتی قوی، سیستم هشدار و کنترل دمای هوشمند، برای کاربردهایی از جمله نگهداری واکسن، سلول‌های بنیادی، اسپرم، جنین و سایر نمونه‌های حساس، انتخابی ضروری هستند. در سال‌های اخیر نیز فناوری‌هایی مانند «انجماد فوق‌العاده سریع» بدون نیاز به مواد محافظ، افق‌های جدیدی در نگهداری انجمادی گشوده‌اند. سوالات متداول درمورد فریزر آزمایشگاهی

• فریزر آزمایشگاهی چه تفاوتی با فریزر خانگی دارد؟

فریزر آزمایشگاهی برای دماهای بسیار پایین و کنترل دقیق طراحی شده، در حالی که فریزر خانگی توان حفظ چنین شرایط پایداری را ندارد.

• دمای معمول فریزرهای آزمایشگاهی چقدر است؟

بسته به مدل، این فریزرها می‌توانند دماهایی مانند ۲۰-، ۴۰- یا حتی ۸۰- درجه سانتی‌گراد را حفظ کنند.

• چه موادی در فریزر آزمایشگاهی نگهداری می‌شوند؟

نمونه‌های زیستی مانند واکسن، آنزیم، سلول‌های بنیادی، اسپرم، جنین، کشت‌های سلولی و مواد شیمیایی حساس.

• آیا امکان نگهداری بدون مواد محافظ انجمادی وجود دارد؟

بله، برخی مطالعات نوین مانند روش Super Flash Freezing امکان نگهداری بدون CPA را از طریق انجماد فوق‌سریع فراهم کرده‌اند.