
کاردرمانی کودکان سی پی

کاردرمانی کودکان فلج مغزی
کاردرمانی کودکان فلج مغزی (CP)، فرصتی برای ساختن گامهای کوچک اما مؤثر در مسیر رشد حرکتی کودک است. این روش درمانی، با تکیه بر تمرینات حسی، تقویت عضلات و تسهیل مراحل حرکتی، به کودک کمک میکند تا بتواند استقلال بیشتری در فعالیتهای روزمره پیدا کند. نقش خانواده در این مسیر حیاتیست؛ تمرینهای منظم در خانه، همراه با حمایت عاطفی، میتواند تفاوت چشمگیری در روند پیشرفت کودک ایجاد کند. سایت physio-pedia در مورد کاردرمانی برای کودکان سی پی گفته است:ترجمه: کاردرمانی شامل مجموعهای از روشهای درمانی است که متناسب با ویژگیها، نیازها و اهداف منحصربهفرد هر مراجع، تنظیم و تطبیق داده میشود. برای کودکان مبتلا به فلج مغزی، باید یک رویکرد مراقبتی یکپارچه ترویج شود تا مداخلات درمانی بهموقع و مؤثر انجام گیرد. شروع زودهنگام مداخلات درمانی خاص میتواند تأثیر مثبتی بر نوروپلاستیسیته (انعطافپذیری عصبی) مغز در حال رشد داشته باشد. بنابراین، آغاز کاردرمانی در سن ۴ تا ۵ سالگی اثربخشی بیشتری نسبت به شروع آن در سنین بالاتر دارد.Occupational therapy includes a range of therapy approaches that are adapted and tailored to meet each client’s unique presentation, needs and goals. An integrated care approach should be promoted for children with cerebral palsy to ensure timely and efficient interventions. Early initiation of specific therapeutic interventions can positively influence neuroplasticity in the developing brain. Therefore, starting occupational therapy by 4-5 years of age is more effective than starting later.[۱]
چرا کاردرمانی برای کودکان سیپی اهمیت دارد؟
فلج مغزی یکی از شایعترین دلایل ناتوانی جسمی در کودکان است که اغلب با مشکلات حرکتی، حسی، شناختی و رفتاری همراه است. این چالشها، توانایی کودک برای انجام فعالیتهای ساده روزمره مانند لباس پوشیدن، نشستن، جابهجایی یا حتی بازی را محدود میکنند.

اثربخشی شروع زودهنگام کاردرمانی
مطالعات نشان میدهند که آغاز مداخلات درمانی مانند کاردرمانی در سنین پایین (حدود ۴ تا ۵ سالگی)، به دلیل انعطافپذیری بالای مغز در این سنین، اثربخشی بیشتری دارد. بر اساس مقاله منتشرشده در Physio-pedia، شروع زودهنگام درمان میتواند به طور قابلتوجهی بر نوروپلاستیسیته مغز اثر بگذارد و رشد عملکردی را تسریع کند.

کاردرمانی در منزل؛ ترکیبی از تمرین و آموزش
تحقیقات نشان دادهاند که انجام تمرینات کاردرمانی در خانه و توسط خانواده میتواند روند درمان را تسریع کند. در مطالعهای بالینی روی ۴۸ کودک فلج مغزی (۵ تا ۱۲ سال)، کودکانی که در کنار جلسات کلینیکی، از برنامهی کاردرمانی در منزل بهرهمند شده بودند، پیشرفت چشمگیری در انجام فعالیتهای روزمره داشتند، در حالیکه گروه کنترل چنین رشدی را تجربه نکرد.
این برنامه شامل آموزش والدین در قالب کارگاه، دفترچه راهنما، پیگیری تلفنی و تمرینات ساختاریافته بود. نتیجه؟ افزایش معنادار توانایی کودکان در زمینههایی مانند جابهجایی، پوشیدن لباس، مراقبت از خود و استقلال بیشتر.

Occupational therapy can help children by:
-
Increasing their chance for independence
-
Improving their ability to play and learn
-
Boosting their self-esteem and confidence
-
Helping them develop a workable routine
-
Giving them a sense of accomplishment
-
Improving their quality of life
- افزایش استقلال
- بهبود توانایی بازی و یادگیری
- تقویت عزت نفس و اعتماد به نفس
- کمک به ایجاد یک روتین کارآمد
- ایجاد حس موفقیت
- بهبود کیفیت زندگی
نقش والدین؛ از همراه تا درمانگر خانگی
خانوادهها با آموزش صحیح، میتوانند بهخوبی تمرینات را اجرا کنند. طبق یافتههای مطالعه، والدینی که در کارگاهها شرکت کرده و تمرینات را مطابق برنامه پیادهسازی کردند، تأثیر بیشتری در رشد مهارتهای کودک مشاهده کردند.
همچنین استفاده از ابزارهایی مثل مقیاس ASK برای ارزیابی فعالیتهای روزمره، کمک میکند تا پیشرفت کودک به شکل علمی و دقیق سنجیده شود.
تمرینات کاردرمانی کودکان فلج مغزی
-
تمرین کنترل سر و گردن: کودکان سیپی معمولاً به دلیل ضعف عضلات گردن، نمیتوانند سر خود را نگه دارند. تمرینات منظم، به تقویت این عضلات کمک میکند.
-
تعادل و نشستن: ناهماهنگی عضلانی مانع نشستن صحیح کودک میشود. تمرینات تعادلی باعث تقویت عضلات مرکزی بدن و تسهیل نشستن میشوند.
-
چهار دست و پا رفتن: یکی از مراحل مهم پیشرفت حرکتی که با تقویت مفاصل و عضلات از طریق حالت «خرگوشی» ایجاد میشود.
چک لیست حرکات تمرینی:
تمرین | هدف | زمان پیشنهادی | ✔ انجام شد |
---|---|---|---|
تمرین کنترل سر با توپ یا بالش | تقویت عضلات گردن | ۵–۱۰ دقیقه | ⬜ |
فشار کف دست روی زمین | افزایش تعادل و تحمل وزن | ۵ دقیقه | ⬜ |
ایستادن با کمک تکیهگاه | آمادگی برای ایستادن | ۵ دقیقه | ⬜ |
چهار دست و پا رفتن (حالت خرگوشی) | تقویت مفاصل و تعادل | ۵–۷ دقیقه | ⬜ |
کشش عضلات پشت پا | پیشگیری از کوتاهی عضلات | ۳ × ۳۰ ثانیه | ⬜ |
خزیدن با کمک اسباببازی | هماهنگی حرکتی دوطرفه | ۱۰ دقیقه | ⬜ |
لباس پوشیدن یا برداشتن اشیا | افزایش مهارتهای روزمره | ۱–۲ بار در روز | ⬜ |
مکالمه و اشاره به اعضای بدن | تقویت درک و زبان | ۱۰ دقیقه | ⬜ |
فعالیت خلاقانه (رنگآمیزی، چیدن اشیا) | هماهنگی چشم و دست | ۱۵ دقیقه | ⬜ |
وسایل کمکی؛ همراه درمان، نه جایگزین آن
استفاده از تجهیزات کمکی مانند کالسکه مخصوص CP، واکر کودک، توپ تمرینی و تشک تعادلی، به کودک کمک میکند تا تمرینها را با وضعیت بدنی ایمنتری انجام دهد و اعتماد به نفس بیشتری در حرکت پیدا کند.
جمعبندی: خانه، درمانگاه دوم کودک
کاردرمانی فقط به جلسات کلینیکی محدود نمیشود؛ خانه میتواند محیطی ایدهآل برای تمرین و رشد کودک باشد. با اجرای یک برنامه مشخص در منزل، آموزش والدین و پیگیری مستمر، کودک میتواند گامبهگام مهارتهای لازم برای زندگی مستقلتر را به دست آورد.
برنامههای خانگی کاردرمانی نه تنها موثرند، بلکه به خانوادهها نیز احساس توانمندی و کنترل میدهند.